Sur Ajans Medya Hizmetleri

Meclis’te kurulan Milli Dayanışma, Kardeşlik ve Demokrasi Komisyonu, Kürt sorununa ilişkin çözüm arayışları kapsamında Türkiye İnsan Hakları Vakfı’nın (TİHV) hazırladığı görüş ve önerileri dinledi. Komisyon Başkanı Numan Kurtulmuş ve üyeleriyle paylaşılan öneriler, altı başlık altında toplandı.

TİHV, komisyonun barışçıl çözüm süreci açısından tarihi bir fırsat sunduğunu vurguladı. İnsan hakları ilkeleri ışığında hareket edilmesi gerektiğinin altını çizen vakıf, sürecin sağlıklı ilerlemesi için her türlü katkıya hazır olduğunu ifade etti.

Vakfın sunduğu metinde, Türkiye’de son yıllarda demokrasi, hukukun üstünlüğü ve temel özgürlükler alanında ciddi bir gerilemenin yaşandığına dikkat çekildi. “Hak ihlallerinin sistematikleştiği, kuralsızlık ve keyfiliğin egemen hale geldiği” belirtilen görüşlerde, mevcut rejimin insan haklarını referans almaktan uzaklaştığı ifade edildi.

TİHV, komisyonun toplumsal barışı tesis etmeye ve demokrasinin temel değerlerini yaşama geçirmeye odaklanması gerektiğini belirterek, “Türkiye’de yaşayan herkesin temel hak ve özgürlüklerden eşit biçimde yararlanması tartışma ya da müzakere konusu olamaz” dedi.

TİHV’in önerileri arasında şunlar yer aldı:

 *Komisyon, çalışmalarına başlarken evrensel insan hakları değer ve ilkelerini müzakere edilemeyecek temel normlar olarak kabul eden, komisyon çalışmaları sırasında bu değer ve ilkelerin tartışma dışı bir zemin olarak gözetileceğini taahhüt eden bir irade beyanında bulunmalıdır.

 *Söz konusu irade beyanı, mevzuatta hiçbir değişiklik gerektirmeyen konuların berraklaştırılmasına da katkıda bulunacaktır. Sadece mevcut Anayasanın ve yasaların, Türkiye’nin taraf olduğu, usulüne uygun şekilde onaylayarak iç hukukta yürürlüğe koyduğu uluslararası sözleşmelerin ve yargı yetkisini kabul ettiği Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ile Anayasa Mahkemesi’nin (AYM) kararlarının gereğinin yerine getirilmesi halinde bile bugün karşı karşıya kalınan pek çok sorun, sorun olmaktan çıkacak, Komisyon kuruluş hedef ve amaçlarına kolayca ulaşabilecektir.

 *Komisyon, sadece yasama organı olmayıp aynı zamanda yürütmeyi denetleme yetkisine de sahip olan Meclis’in, mevcut Anayasa ve yasalara aykırı olan, kurumsuzlaşmaya ve belirsizliklere yol açan, keyfi nitelikteki tutum ve eylemlerine son vermesini sağlamak üzere yürütmeye çağrı yapması için Meclis’e tavsiyede bulunmalıdır.

 *Komisyon, BM uzmanlarının 11 Nisan 2025 tarihli doğrudan bu süreç ile ilgili çağrısında da yer verildiği gibi, bağlama özgü silahsızlanma, terhis, yeniden entegrasyon programlarına yönelik katılımcı bir yaklaşımla, konunun ulusal ve uluslararası uzmanlarından da yararlanarak, gerekli yasal düzenlemeler de dahil olmak üzere etkin ve somut hazırlıklar yapmalıdır.

 *Komisyon, kimlik ve kültürel haklar başta olmak üzere Kürtlerin temel hak ve özgürlüklerinin teminat altına alacak yasal düzenlemeler dahil kapsamlı programlar oluşturmalıdır.

 *Komisyon’un, ihlallere maruz kalanların merkezinde olduğu, katılımcı bir yaklaşımla ‘hakikat arayışı’, ‘adaletin sağlanması’, ‘onarım’ ve ‘tekrarlanmama garantileri’ gibi unsurları da içeren BM tarafından ‘Geçiş Dönemi Adaleti’olarak tanımlanan kapsamlı programların yaşam bulabilmesi için öncü rol üstlenmelidir.

 *Komisyon, karar alma usulünü, gözden geçirerek, toplumsal barışı sağlama amacıyla kurulmuş bir müzakere ortamının doğasına uygun biçimde, sadece kanun teklifi hazırlanırken değil her konuda iknaya dayalı konsensüs yöntemi ile karar almak üzere yeniden düzenlemelidir."