Sur Ajans Medya Hizmetleri

Tarım ve Orman Bakanlığı, Türkiye genelinde hızla yayılan şap hastalığı nedeniyle 1 Temmuz 2025 itibarıyla 81 ildeki tüm hayvan pazarlarını ikinci bir emre kadar kapatma kararı aldı. Diyarbakır’da da bu kapsamda hayvan pazarları kapatıldı, il genelinde karantina ve aşılama için programlama çalışmaları başlatıldı.

Kurban Bayramı sonrası hayvan hareketliliğinin artmasıyla birlikte, farklı illerde şap vakalarında ciddi artış gözlendi. Bakanlık yetkilileri, hasta hayvanlardan alınan örneklerde yeni varyantların tespit edildiğini, bu varyantların mevcut aşılara karşı daha dirençli olabileceğini açıkladı.

Diyarbakır İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, hastalığın yayılmasını önlemek amacıyla hayvan pazarlarını süresiz olarak kapattı. Kentteki tüm büyükbaş ve küçükbaş hayvan hareketleri kontrol altına alınırken, köy ve mahallelerde aşılama ve saha tarama için atılacak adımlar masaya yatırıldı. Gözler şimdi izlenecek sürede.

Diyarbakır'daki üreticiler ve besicilere de çağrı yapıldı. Ağızda yara, salya akıntısı, tırnak arası lezyon gibi şap belirtileri gösteren hayvanların Tarım Müdürlüklerine bildirilmesi istendi. Ayrıca ahırlarda ve ekipmanlarda düzenli dezenfeksiyon yapılması gerektiği vurgulandı.

81 ildeki tüm hayvan pazarları, canlı hayvan borsaları ve geçici satış alanları kapatılırken, karantina tedbirleri genişletildi. Tarım ve Orman Bakanlığı, “önce aşılama, sonra kontrollü açılım” prensibiyle hareket edeceklerini duyurdu. Ancak hayvan pazarlarının ne zaman açılacağına dair henüz net bir tarih verilmedi.

Şap hastalığına dair Türkiye ve dünya deneyimleri

Türkiye’de şap hastalığıyla mücadele geçmiş yıllarda çeşitli dönemlerde farklı yöntemlerle yürütülmüştür. 2013 yılında Şap Enstitüsü, yerli aşı üretimini artırarak yılda 30 milyon doz aşı hedefi koymuş ve aşılama çalışmaları köy bazında yaygınlaştırılmıştır. 2017 yılında ise Türkiye’de ilk kez görülen SAT-2 serotipi nedeniyle hayvan hareketleri durdurulmuş ve hayvan pazarları geçici olarak kapatılmıştır. Son olarak, 2023 yılında Diyarbakır ve bölge illerindeki vakalarda artış üzerine ülke genelinde hayvan pazarları kapatılarak yaygın aşılama çalışmaları başlatılmıştır.

Dünya genelinde ise farklı ülkeler şap hastalığıyla mücadelede çeşitli stratejiler uygulamıştır. 2001 yılında İngiltere’de yaşanan şap salgını sırasında yaklaşık 6 milyon hayvan itlaf edilmiş, ülke içi ve dışı hayvan hareketleri tamamen yasaklanmış ve ekonomik zarar 8 milyar sterline ulaşmıştır. Aynı yıl Hollanda’da şap aşısı uygulaması yapılmış olmasına rağmen, Avrupa Birliği kuralları gereği aşılı hayvanların da itlaf edilmesi gerekmiş ve bu durum kamuoyunda büyük tepkiye yol açmıştır. Arjantin’de ise yılda iki kez zorunlu şap aşılaması yapılmakta, aşılı ve aşısız bölgeler arasında sıkı karantina önlemleri uygulanmaktadır. Çin’de şap hastalığı endemik kabul edilmekte olup, ulusal aşı kampanyaları ve bölgesel karantina stratejileri ile hastalıkla mücadele edilmektedir.

Türkiye, şapla mücadelede genel olarak aşılama ve karantina temelli bir yöntem izlemekte olup, itlaf politikası nadiren uygulanmaktadır. Avrupa ülkelerinde ise özellikle kriz dönemlerinde itlaf ve ticaret kısıtlamaları daha yaygın olarak kullanılmaktadır. Türkiye’nin en önemli avantajlarından biri, Şap Enstitüsü aracılığıyla yerli aşı üretme kapasitesine sahip olması ve bölgesel müdahale konusunda etkin altyapıya sahip bulunmasıdır.

Ne yapılmalı peki?

Şap hastalığıyla mücadelede erken teşhis ve hızlı müdahale hayati önem taşır. Hayvanlarda görülen belirtilerin zamanında bildirilmesi, virüsün yayılımını sınırlandırmada ilk adımdır. Türkiye’nin 81 ilde hayvan pazarlarını geçici olarak kapatması, hastalığın yeni bölgelere yayılmasını engellemek için kritik bir karardır. Bu süreçte üreticilerin ekonomik olarak desteklenmesi, alınan tedbirlerin etkinliği açısından önemlidir.

Aşılama çalışmaları ise hastalıkla mücadelede en etkili yöntemlerden biridir. Türkiye’nin yerli aşı üretim kapasitesi, hızlı ve yaygın aşılama yapılmasına olanak sağlar. Ancak aşılama planlarının sahada tam ve düzenli uygulanması gerekir. Karantina önlemleri ve dezenfeksiyon çalışmaları da virüsün yayılmasını durdurmak için zorunludur.

Bilgilendirme ve iletişim, sürecin başarılı olması için vazgeçilmezdir. Üreticiler ve halkın bilinçlendirilmesi, panik ve yanlış uygulamaların önüne geçer. Süreç boyunca denetimler sıkı tutulmalı, hastalığın yayılımı düzenli takip edilmelidir.